Het valt niet mee om te kiezen tegenwoordig. Het blijkt dat mensen helemaal geen keuze maken, wanneer er teveel opties zijn om te overwegen. Kinderen op de middelbare school worden geconfronteerd met keuzes die de rest van hun leven zullen gaan bepalen. Niet alleen zijn ze nog veel te jong om te consequenties van de keuzes te kunnen inschatten, het aantal mogelijkheden die hen wordt aangeboden maakt het nog moeilijker. Gelukkig komt er in het middelbare onderwijs steeds meer aandacht voor loopbaanontwikkeling. En het valt mij op dat er inmiddels een aantal ouders ook willen investeren in professionele begeleiding. En zo mag ik vanuit mijn bedrijf dus ook jongeren begeleiden bij hun keuzes, op school of in een privé traject. De volgende tips kunnen ouders helpen bij het begeleiden van hun kinderen naar de juiste keuzes:
Help een toekomstbeeld schetsen
Het puberbrein is nog niet volgroeid, dat wordt pas bereikt rond het 25e levensjaar. Een puber is geprogrammeerd om risico’s te nemen. Het nemen van risico’s zorgt voor vooruitgang, dit ligt beslagen in de genen. Kinderen leven per definitie meer in het nu. Bij het maken van keuzes zullen ze dus gaan voor een optie die op korte termijn hen wat oplevert. Je kunt hierbij denken aan een leuke school, bekenden die de opleiding ook doen, de school staat in een leuke stad of het vooruitzicht van snel en veel geld. Als volwassene ben je beter in staat om lange termijn consequenties te overzien. In plaats van een preek over de toekomst en verantwoordelijkheid kan je het kind vragen naar de lange termijn consequenties van de keuze: wat voor een baan krijg je daarna, wat verdien je in zo’n functie, wat zijn de perspectieven op de arbeidsmarkt in de omgeving, zou je bereid zijn te verhuizen voor een baan etc?
Neem je kind serieus
De term kind in deze blog wordt gebruikt als zijnde een kind van de ouders. Aan het einde van de middelbare school periode willen jong volwassenen allerminst als kind worden aangeduid. Ze willen ook graag serieus genomen worden. Bedenk dat wat ze willen in jouw ogen misschien niet altijd realistisch lijkt, maar dat dit hun belevingswereld en dus van evenveel waarde is. Een neerbuigende houding of een constante vorm van kritiek kan er voor zorgen dat jouw kind zich afsluiten en de dialoog niet meer aangaat.
Leer het kind zichzelf te kennen
Naarmate we ouder worden leren we onszelf steeds beter kennen. We weten wat we wel en niet willen, hoe we reageren op situaties, waar onze kwaliteiten en valkuilen liggen. Een groot gedeelte van deze kennis bevindt zich bij jongeren nog in de ‘blinde vlek’. Hoe meer het kind weet over zichzelf, de beter de keuzes die worden gemaakt. Je kan beginnen met jouw kind te vragen wat zijn of haar kwaliteiten en valkuilen zijn. Je kan in dat gesprek voorzichtig jouw eigen observaties meegeven. Blijf weg van oordelen, maar benoem concreet gedrag/voorbeelden en koppel dit aan kwaliteiten of uitdagingen. Spreek niet in termen van goed of fout. Sluit altijd af met iets positiefs!
Loopbaankeuzes maken (individuele opleiding)
Haal het beste uit jezelf! Deze opleiding helpt bij het ontdekken van de volgende stap in jouw loopbaan. Keuzes die bij je passen, dat is het uitgangspunt. Richt zich niet op één keuze. Maar op de vaardigheid in keuzes maken: continu bijsturen naar jouw doel.
Help financieel inzicht te creëren
De wens om geld te verdienen is bij jongeren groot, omdat dit ook gelijk staat aan vrijheid en onafhankelijkheid. Maar hoeveel geld is er nodig om lekker te kunnen leven? Help met het geven van inzicht in de kosten van leven. Dat begint al met de kosten van de opleiding. Laat het kind zelf een financieel plaatje maken en vul dan aan. Heb je aan alle kosten gedacht? Collegegeld, boekenkosten, verzekeringen, reiskosten, kosten voor computer en software etc. Hebben ze bij de keuze van de vervolgopleiding bij deze kosten stilgestaan? En wat gaan ze daarvan zelf betalen? Welke inkomsten staan daar, naast een Stufi lening, tegenover? Als ze gaan bijverdienen, houden ze dan nog genoeg tijd over voor studeren?
Maak gebruik van je netwerk
Wellicht is er in jouw zakelijk of vriendschappelijke netwerk een kind dat een soortgelijke studie al doet. Of misschien werken er kennissen, vrienden of collega’s in een functie die jouw kind ambieert? Breng je kind in contact met deze mensen en laat het initiatief dan verder aan hem- of haarzelf.
Communiceer met school
Docenten en decanen op school kunnen je van waardevolle informatie voorzien. Jouw kind hoeft zich op school niet perse hetzelfde te gedragen als thuis. Misschien zijn ze op school wel een hele andere kant van jouw kind? En wat voor een advies heeft de decaan het kind meegegeven?
Vermijd projectie
Onze kinderen kunnen in grote of kleine mate op ons lijken, maar dat betekent niet dat ze precies hetzelfde zijn. Projecteer jouw eigen voorkeuren niet op het kind, maar ga samen met het kind op onderzoek uit. Spreek over jouw eigen voorkeuren, maar leg ze niet op. Probeer jouw kind ook geen zaken op te dringen die je zelf graag had willen doen in het leven. Het kind pakt zijn of haar eigen kansen en heeft zijn of haar eigen dromen. Leer om deze zaken gescheiden te houden. Leef niet via jouw kind.
Geef haalbare opties en alternatieven
Als ouder voel je meestal wel aan of jouw kind op de tenen moet lopen om iets te halen. Succesbeleving is van groot belang voor het plezier en doorzettingsvermogen. Bij twijfel, kies voor een haalbare optie of alternatief. Twijfel jij of het kind aan het feit of een studie te moeilijk is, kies dan eerst voor een verkorte variant met doorstroommogelijkheid naar de lange opleiding. Dit is tegenwoordig in het MBO en het HBO goed mogelijk.
Bereid het kind voor op een leven lang keuzes maken
Voor de oudere generaties was een keuze er eentje voor de lange termijn. Wanneer je een bepaalde opleiding koos dan zat daar een bepaald type functie aan verbonden waar je een leven lang in kon ontwikkelen. Een HBO opleiding bijvoorbeeld, leidt studenten tegenwoordig op voor de eerste drie jaar van de arbeidsmarkt. Na die tijd zijn (technologische) ontwikkelingen al weer zo veel verder dat het verloop met geen mogelijkheid kan worden voorspeld. Je kind maakt dus nu keuzes op de middellange termijn en zal vooral op het gebied van kwaliteiten en talenten de vervolgstappen maken, niet op basis van een diploma in een bepaalde richting.
Laat je kind het zelf ontdekken
Al doende leert men. Geef het kind ruimte om te ontdekken en om van fouten te leren. Deze lessen blijven beter hangen dan slechts uitgesproken in een gesprek.
