Vergeef nooit ten koste van jezelf

Het is tegenwoordig een populaire gedachte dat het goed is om alles te vergeven. Wanneer je het iemand hebt vergeven, dan valt de lading weg. Je wordt niet meer geplaagd door het voorval dat of de persoon die jou heeft benadeeld. Je kan weer lekker door met je leven. Je bent weer helemaal een zen-boeddhist boven op jouw eigen Happinez bergje.  In vele gevallen is vergeving helaas een rookgordijn geworden voor mensen die hun grenzen niet kunnen of willen bewaken.

Vergeving is een geschenk
De taal geeft ons al een eerste clou. Vergeving wordt geschonken. Als iemand die vergeving niet wil hebben of niet op waarde schat, dan valt er dus niets te schenken. Geef je iemand bijvoorbeeld een verkreukeld snoeppapiertje, dan zal deze hem waarschijnlijk weigeren of alleen uit beleefdheid aanpakken (en vervolgens weggooien).

Je laatste snoepje
In de jaren negentig had je een leuke reclame van Rolo met de slogan: ‘Bedenk goed wat je met je laatste Rolo doet.’ In de reclame was iemand zich aan het verlekkeren op het laatste chocolaatje die, op het moment voor die naar de mond ging, werd afgepakt. Laten we dit voorbeeld nou eens als metafoor nemen voor vergeving. Het pakken van dat laatste, lekkere, chocolaatje is iets vervelends wat de ander opzettelijk doet. Vervolgens zijn er twee scenario’s van hoe vergeving tegenwoordig worden toegepast:

1) Vergeving wordt gegeven, maar niet gevraagd
De ander lijkt er niet mee te zitten dat jij het erg vindt dat hij of zij jouw laatste chocolaatje heeft afgepakt. Jij zegt vervolgens: maar toch vergeef ik jou, want dan kan ik het achter mij laten. Hoezo? Wat laat je dan achter. De lading van het voorval is nog steeds hetzelfde. Je hebt het alleen onder een net ‘vergeefkleedje’ geschoven, zodat je er niet meer naar hoeft te kijken.

2) Vergeving wordt onmiddellijk gegeven
Terwijl de ander het chocolaatje uit jouw hand heeft gegrist en er lekker van zit te genieten zeg jij al: ‘Het maakt niet uit hoor.’ Je hebt de ander hiermee niet eens laten weten dat je het erg vindt. Sterker nog, je maakt het voor de ander zo gemakkelijk dat het in de toekomst zo nog maar eens zou kunnen gebeuren. Er zitten toch geen consequenties aan!

Grenzen stellen
Wat we tegenwoordig niet genoeg doen en met vergeving proberen te verdoezelen is grenzen stellen. Iemand doet iets wat je niet leuk vindt en in plaats van dat aangeven, verpak je het in een gezellig mooi papiertje van vergeving. Dat is makkelijker dan een confrontatie aangaan. Met grenzen aangeven is echter helemaal niets mis. Het is de angst wat anderen gaan doen als we grenzen stellen die ons op de proef stelt. Als iemand jou niet belangrijk genoeg vindt om jouw (meest fundamentele) grenzen te respecteren, heeft die dan wel een plaats in jouw leven? Heb je dan echt liever iemand die steeds jouw laatste chocolaatje pakt, omdat je bang bent voor wat er gebeurt als die persoon er niet is? In ieder geval heb je dan wel je eigen chocolaatje om van te genieten.

Erkenning
Vergeving is alleen een geschenk als de ander een erkenning van de waarde ervan geeft. Bij voorkeur vraagt de ander om vergeving en doet hij of zij een poging om de geleden schade goed te maken. Alleen dan is er ruimte voor heling, voor verwerking. Erkent de ander de waarde niet? Dan is niet vergeving het juiste woord, maar acceptatie. Het enige wat je dan rest is accepteren dat de situatie niet was wat je had gehoopt en dat de persoon geen plaats heeft in jouw leven. Je zit dan weliswaar misschien niet op je Happinez bergje maar in een dal. Echter is dat een dal waar je zelf uit kan klimmen en nooit meer hoeft terug te komen. Overigens kan je in een dal ook best mooie dingen vinden!